Denne artikkelen er produsert og finansiert av OsloMet – storbyuniversitetet - les mer.
Foreldre til funksjonshemma barn får hjelp av eigne koordinatorar. Forskarane finn at ordninga gir for lite rom for å kunna utføra rolla i tråd med behova til familiane.(Foto: Colourbox)
Dei som skal hjelpe familiar med funksjonshemma barn, veit ikkje kva dei skal gjere og har ikkje tid til å gjere det
Koordinatorar for familiar med funksjonshemma barn strevar med utydelege oppgåver og lite tid.
Foreldre til funksjonshemma barn får hjelp av eigne koordinatorar. Men koordinatorane sjølve fortel at dei ikkje har rom til å utføre rolla slik som politikarane vil og foreldra treng.
Foreldre til funksjonshemma barn har mykje arbeid med å følgje opp barna, skaffe seg støtte i kommunen og mobilisere aktuelle tenester og ressursar. Dei er difor i utgangspunktet svært glade for at det finst ei koordinatorordning.
I ein ny vitskapeleg artikkel har forskarar ved OsloMet og Nord universitet sett på kva slags problem koordinatorar peikar på.
– Manglande tid synest å vere ei stor utfordring, seier Janikke Solstad Vedeler.(Foto: Eivind Røhne / OsloMet)
Manglar klarleik
For det fyrste peikar koordinatorane på uklare forventningar til kva ein koordinator
skal vere for familien og barnet.
Eit fellestrekk er ei beskriving av rolla som ein
vegvisar: «Det er ein del av jobben vår å hjelpe familiane og prøva å få dei
til å skjønne systema og komme vidare i systemet», fortel ein av
koordinatorane.
– Medan nokre sa at dei strekkjer seg langt i å vere
vegvisaren til familien, fortalde andre at det var nødvendig å avgrensa ansvaret deira til primært å vere møteinnkallar, skriva møtereferat og ta
oppfølgingssamtalar på telefon ved behov, fortel Elena Albertini Früh, ein av
forfattarane.
– Dei framheva at dei ikkje hadde tid til å drive med
rådgjeving.
Manglar tid
– Manglande tid synest å vere den andre
store utfordringa, legg medforfattar Janikke Solstad Vedeler til.
– Dei fleste av dei vi intervjua, hadde
koordinatoroppgåver i tillegg til andre oppgåver. Eit lite mindretal var
koordinator på heiltid. Det inneber at dei ikkje har øyremerkt tid til å utføra
koordinatoroppgåver.
Ein av dei som var intervjua, illustrerer
dette slik:
«Eg òg føler at å vere koordinator, det er
noko du alltid gjer på toppen av alt det andre som du ikkje har nok tid til å
gjere. Og det er alltid ein sånn der, for meg i alle fall, ein sånn der vond
klump, som ligg der og berre sånn, åh, no har eg dei barna og eg, åh, eg må få
til eit møte, når skal eg få tid?»
Koordinatorar
Koordinatorar i kommunane inngår som ei av ordningane
velferdsstaten har innført for å hjelpa familiar med funksjonshemma barn å
samordna tenestetilbodet og leggje til rette for god samhandling mellom dei
mange tenesteytarane. Dette er ei ordning alle norske kommunar er pålagde å
tilby.
Manglar kompetanse
Det tredje problemet er ifylgje
forskarane mangel på kompetanse. Dei fleste koordinatorar hadde ansvar for
mellom tre til åtte familiar. Ei tydeleg ulempe er at dei sjeldan møter på
same utfordringar fleire gongar. Dermed strevar dei med å byggje opp
kompetanse. Ein koordinator seier:
«Når ein har få barn og familiar, så gjer
ein desse tinga så innmari sjeldan at neste gong ein skal gjere det, så er det
heilt ute av hovudet mitt igjen.»
Forskarane ser også at sviktande opplæring
og støtte frå overordna er ei utfordring. Ein av koordinatorane fortalde at:
«Det er veldig diffust kva ein koordinator
skal gjere, og vi har ikkje fått noka opplæring om det, frå utdanning eller
sånn, eg har i alle fall ikkje fått det. Du får eigentleg berre ei rolle ein
aldri har hatt, og så er det litt sånn, og så skal vi liksom hoppa litt ut i
det og leie møter.»
Annonse
Ein annan hevdar: «For meg så er det «learning by doing». Eg
trur aldri eg har hatt noko opplæring i koordinatorrolla.»
Manglar sosialfagleg kunnskap
Det fjerde problemet handlar om at det
først og fremst er personar som har helsefagleg bakgrunn, som blir peika ut som
koordinatorar.
– Utdanninga deira gjer dei i mindre grad
eigna, ifølgje dei sjølv, fordi dei manglar kunnskap om det komplekse sosiale
støtteapparatet og regelverket dei skal hjelpe familiane å finna fram i, fortel
medforfattar Cecilie Høj Anvik.
Sjølv om koordinatorar erfarer å vere ein
viktig ressurs for familiane og for tilgangen deira til hjelp, opplever dei
samstundes å ikkje strekke heilt til i jobben sin.
– Høge krav til innsats og avgrensa
ressursar kan over tid skapa ein ubalanse som gjer det utfordrande for
koordinatorane å stå i situasjonen over tid, og som gjer funksjonen sårbar,
seier Anvik.
Manglar profesjonalisering
Samanfatta konkluderer forskarane med at
rammene for ordninga gir for lite rom for å kunna utføre rolla i tråd med
politiske intensjonar og forventningane og behova til familiane.
Dei spør om ikkje ei styrka koordinatorordning kan lette omsorgsarbeidet som familiane står i. Då kan vi kanskje få sjå ei styrka arbeidsdeltaking hjå mødrene, som vi no veit at jobbar
redusert når dei får eit funksjonshemma barn.
– Ordninga treng fagpersonar som har brei
kompetanse innan helse- og velferdstenesta, understrekar Vedeler.
– Samstundes treng ein også øyremerkte
ressursar for dette slik at koordinatoransvar eksplisitt er ein større del av
stillinga til dei som har rolla. Ei satsing på og profesjonalisering av rolla i
form av vidareutdanning vil også kunna støtte opp under kompetanseutviklingsbehov.
Artikkelen denne saka byggjer på er basert på 18
individuelle intervju og fire gruppeintervju med kommunale koordinatorar. I alt
har det vore intervjua 34 koordinatorar i seks norske kommunar.
Noregs forskingsråd finansierer prosjektet.
Føremålet med det er å gi auka innsikt i på kva måtar sosioøkonomisk
status, innvandrarbakgrunn og bustad påverkar tilgangen til og bruken av stønader
og tenester. Prosjektet skal også gje kunnskap om korleis hjelpeapparatet i
samarbeid med familiane legg til rette for auka brukarinvolvering og meir
heilskapleg tenesteyting..
